برایند شاخص های کنونی زیست محیطی - مجله روگذر

با مطالعه برخی مفاهیم مرتبط با محیط زیست و توضیحات ضروری که در باره مفهوم و شرایط کنونی آنها ارائه گشت، به طور طبیعی ضرورت پرداختن بدین بحث و لزوم اهتمام همه جانبه به آن و توجه دیگران به حفاظت محیط زیست و جلوگیری از تخریب و بهره وری بی رویه از طبیعت، آشکار شد. در واقع، سخنی اگر وجود دارد آن است که چرا زودتر از اینها، به محیط زیست توجه نشده است و باید بیش از این بدان پرداخت و فرهنگ عمومی را در این باره اصلاح نمود، آگاهی های عمومی مردم را برای بقای بشر و حفظ حقوق حیاتی نسل های آینده از طبیعت، بالا برد و هر کس در هر مقام باید به گونه ای در این وادی برای تأمین برخی از اهداف زیست محیطی گام بردارد.

به علت همین وضوح ضرورت پرداختن به مسائل زیست محیطی و انواع خطرهای ناشی از تخریب محیط زیست آن، که از طریق عوامل مختلف گریبانگیر بشر امروز شده است، کارشناسان و صاحب نظران، کمتر به ضرورت توجه به این مقوله و علت رویکرد خویش به آن پرداخته، بلکه بیشتر در صدد بحثهای تخصصی و ارائه راهکار ها و فرهنگ سازی در این باره می باشند.

به هر صورت، به سبب شرایط آشفته محیط زیست و زیان های فزاینده متوجه بشر از این رهگذر که به برخی از ابعاد آن اشاره شد، دانشمندان شرایط محیط زیست را در جهان امروز وخیم دانسته و برای بیان خطرهای ناشی از آن، تعابیر به ظاهر متفاوت ارائه کرده اند که در مجموع، اهمیت فوق العاده موضوع را نشان می دهد:

1. نابودی آگاهانه خود

معضل محیط زیست که جوامع بشر بدان دست به گریبان است، در حکم نابودسازی آگاهانه می باشد، چنانکه برخی گفته اند: میراثی را که بقای ما به آن وابسته است با دست خویش نابود می کنیم و بیشتر ما حتی ماهیت واقعی این مسئله را درک نمی کنیم، ما تنها با بلایی دیگر روبرو نیستیم ؛ این بلا تمامی بلاهای گذشته را کاملا تحت الشعاع قرار خواهد داد. آنچه به تدریج آشکار می شود آن است که ما با سقوط و بلای بزرگ و پر دامنهای روبه رو خواهیم شد، ولی این بلای بزرگ ناگهان رخ نخواهد داد. شاید پنهان کاری از هراس روبروه با این بلاست که ما را چنین آسوده خاطر می سازد... طبیعت تغییر میکند و بقای آدمی در خطر است. ما مجبوریم با علم به این موضوع به زندگی ادامه دهیم..

2. بحران کره مسکون

در مجموعه مقالات پژوهشی ای که جمعی از پژوهشگران مسائل اسلامی و مسائل زیست محیطی در آن رابطه دین، فرهنگ و محیط زیست را مطرح کرده، آمده است: اینک معضلات محیط زیست از آنجا که موجب بحران های جدی برای حیات بشر در کره مسکون شده، از حاشیه به متن مباحث توسعه آمده است. امروز درد محیط زیست، درد مشترک همه بشریت است، بنابراین، توجه و رسیدگی به آن، عزم مشترک، حرکت همه جانبه و هماهنگی وسیعی را می طلبد. کافی است توجه کنیم که یک سوم درختان جنگل ها در سال 1952م بریده و مصرف شده است. در هفتاد سال اخیر، کشت و زرع تازه، نیمی از خاکهای حاصلخیز را در سه چهارم زمین های مزروعی از بین برده است. مصرف زغال سنگ در سی سال اخیر برابر است با نیمی از آنچه در هشت صد سال گذشته مصرف شده و مقدار نفتی که انسان از آغاز کشف و استخراج، مصرف کرده تنها در ده سال اخیر مصرف شده است.

باید در پایان این بخش اضافه نمود که افزایش بی رویه جمعیت که موجب معضلات فراوان زیست محیطی می شود، آلودگی هوا، مسائل بهداشت، کمبود اشتغال، بیمارهای عفونی و دهها مشکل دیگر را در پی دارد، چنانکه روژه گارودی نوشته است: شهرنشینی در حدود و مقیاسی که امروزه می شناسیم از نظر تاریخی پدیده ای کاملا تازه است. در سال 1800م تنها شهر لندن بود که یک میلیون نفر جمعیت داشت، اما امروزه 326 شهر وجود دارد که حداقل همان مقدار جمعیت دارند.

3. کشتار نسل آینده

یکی از آثار زیان بار زیست محیطی افزایش بی رویه جمعیت که پژوهشگران این مقوله بر آن تأکید کرده اند، ضایعات انسانی است که از آن به کشتار نسل تعبیر شده است. در واقع، مهم ترین پیامدهای منفی افزایش بی رویه جمعیت را می توان آثار سوء آن بر تولید غلات، آب شیرین، تنوع زیستی، انرژی، صید ماهی و اقیانوس ها، مشاغل، بیماریهای عفونی، زمین های زراعی، مسکن، تغییر آب، هوا و موادی دانست که سلامت نسل های آینده را به خطر می اندازد. بدیهی است مطالعه اجاقتصادی معضلات کنونی محیط زیست می تواند ما را بیشتر به اهمیت سخن دانشمند مسلمان فرانسوی، روژه گارودی آشنا کند که می گوید: اگر، در خلال سی سال آینده به همان منوال زندگی کنیم در خلال سی سال گذشته زندگی کرده ایم دست به کشتن نوههای خود زده ایم.

4. سرمنشأ پریشانی امور

یکی از نویسندگان ضمن هشدار شدید در باره بحران محیط زیست، آن را منشأ پریشانی تمام امور دیگر می داند و می افزاید: مهم ترین این مسائل، بحران زیست محیطی است، زیرا نشان میدهد که مصایب وارده از طرف تمدنها و جوامع سنتی که آنها را مقهور خود کرده، برای هیچ و پوچ بوده است، در حالی که بحران زیست محیطی سرمنشأ پریشانی تمام امور است. این پریشانی با جهانی شدن فرایندهای اقتصادی و فرهنگی، تقویت شده است و آنها را منعکس می سازد.

منبع: محیط زیست و بهداشت، عبد المجید ناصری داوودی، مؤسسه بوستان کتاب، چاپ اول، قم، 1391

منبع: راسخون