سوغات لرستان چیست؟ - مجله روگذر

استان لرستان سرزمینی کوهستانی است و غیر از چند دشت محدود، سراسر آن را کوه های زاگرس پوشانده است. طبق یافته های باستان شناسی، این منطقه یکی از قدیمی ترین سکونتگاه های بشر است که بعضی از آن ها جزو جاهای دیدنی لرستان به شمار می روند. به علاوه این استان سومین استان پرآب کشور است و 12 درصد از آب های کشور را در اختیار دارد.

همه این عوامل دست به دست هم داده اند تا این استان به یک مقصد گردشگری محبوب برای مسافران داخلی و خارجی تبدیل گردد. چراکه موقعیت جغرافیایی آن سبب شده که این استان، منطقه ای بسیار خوش آب وهوا و چهارفصل برای علاقه مندان به طبیعت باشد. لرستان به خاطر کوه ها، آبشارها و جنگل های بلوطش معروفیت دارد. علاوه بر جاذبه های طبیعی بی نظیر، این استان از نظر جاذبه های تاریخی و فرهنگی نیز غنی است.

سوغات لرستان شامل مواد خوراکی از قبیل نان های محلی و محصولات کشاورزی و دامی و صنایع دستی است. در ادامه با چند مورد از سوغاتی های این استان آشنا می شویم.

سوغات لرستان:

• ورشوسازی
• جاجیم
• نمد
• حصیر
• گیوه
• عسل
• روغن حیوانی
• کاک
• شیرینی آردی
• نان ساجی
• کلوچه بروجردی
• سمنوی بروجرد
• انواع حلوا

صنایع دستی

صنایع دستی هر منطقه ای نشانی از ذوق و هنر و بعلاوه سبک زندگی اهالی آن منطقه است که در برهه ای از زمان بر حسب احتیاج پدید آمده است. صنایع دستی در استان لرستان را می توان به چند بخش با توجه به فراورینمایندگان آن ها تقسیم کرد: صنایع دستی ساخته شده به وسیله عشایر، مردم روستا و شهرنشینان. در این میان، صنایع دستی عشایر تنوع بیشتری دارد؛ به این علت که عشایر با توجه به احتیاجهای خود کالای مورد نظر را تهیه می نمایند تا از این طریق کسب عایدی هم داشته باشند.

ورشوسازی

ورشوسازی شاخص ترین صنایع دستی بروجرد است که با بیش از دو قرن رونق، نام این شهرستان را در داخل و خارج کشور مطرح نموده است.

ورشو فلزی است سفیدرنگ و نقره مانند که آلیاژ آن 20 درصد نیکل، 35 درصد روی و 45 درصد مس است و به خوبی ذوب و به آسانی قالب گیری می گردد. هنرمندان بروجردی با استفاده از فن چکش کاری و خم کاری که با دستگاه های ساده و نیروی بازوی هنرمند انجام می گردد، آثاری فلزی از ورق های ورشو خلق می نمایند و ظروف بسیاری نظیر سینی، دیس، بشقاب، قاشق و چنگال، سماور ذغالی، قوری، زیر سماوری، چای دان، قندان، استکان، گلاب پاش، آفتابه لگن، سرمه دان و... می سازند.

هنر ورشوسازی امروزه رونق چندانی ندارد و تنها شاید بتوان سماورهایی که با ورشو ساخته شده اند را دید.

جاجیم

جاجیم بافی هنری حاصل کار زنان هنرمند عشایر است که در فصل تابستان و پاییز مشغول بافت آن می شوند. تمام مراحل این کار به جز چره یا همان قیچی کردن پشم گوسفندان، بر عهده زنان است. زنان نخ های پشمی را با استفاده از رنگ های طبیعی، رنگ آمیزی می نمایند. روش بافت جاجیم به این شکل است که نوارهای باریک را می بافند و سپس آن ها را در کنار هم می دوزند تا یک سطح مربعی شکل یا مستطیلی حاصل گردد. برای بافت جاجیم، دار روی زمین قرار می گیرد و چله کشی نیز روی زمین انجام می گردد. نقش های استفاده شده در جاجیم این منطقه شونه، دنو موشی، شیروز، گلی و هچه است.

گرچه امروزه دستبافته های سنتی جایگاه سابق را در منازل ایرانی ندارند اما هنوز هم افرادی پیدا می شوند که با تکه های کوچک جاجیم و گلیم خانه های خود را می آرایند و رنگ و بویی از گذشته را به خانه می آورند.

نمد

نمد مالی یکی از قدیمی ترین صنایع دستی این استان است. در گذشته های نه چندان دور در اغلب شهرهای لرستان کارگاه های نمدمالی دایر بوده به گونه ای که در بروجرد و خرم آباد راسته بازارهایی به نمد مالی اختصاص داشته است.

رایج ترین محصولات نمدمالی عبارت اند از کلاه نمدی، تن پوش های نمدی و انواع زیرمیزانا با نقوش و میزان های مختلف.

حصیر

حصیربافی یکی از قدیمی ترین صنایع دستی بشر است. این صنعت در استان لرستان نیز رواج دارد. برای بافت این حصیرها که به آن ها بوریا هم می گویند، حصیر را مرطوب می نمایند تا نرم گردد و سپس به صورت تار و پود آن ها را به هم متصل می نمایند تا به صورت یک سطح یک پارچه تبدیل گردد. از این حصیرها معمولا به عنوان زیرانداز استفاده می نمایند. برای تهیه انواع سبدها و ظروف نیز از حصیر استفاده می گردد.

گیوه

گیوه دوزی یکی دیگر از صنایع دستی استان لرستان است که در بسیاری از منطقه ها دیگر کشورمان نیز رواج دارد. این پاپوش سنتی به علت ساخته شدن از مواد طبیعی که در دسترس قرار داشته بسیار ارزان و البته سبک و بادوام بوده است. امروزه نیز بسیاری از طراحان در کوشش هستند تا این هنر سنتی را با توجه به احتیاجهای زندگی امروزه تغییر دهند و محصولاتی بسازند که بتواند توجه جوانان را نیز به خود جلب کند.

نان و شیرینی های محلی و محصولات خوراکی

بخش دیگری از سوغات لرستان را مواد خوراکی محلی تشکیل می دهند که در ادامه نمونه هایی از آن ها را معرفی می کنیم.

عسل

یکی از لذیذترین نعمات الهی، عسل است که علاوه بر طعم بی نظیر، خواص دارویی و درمانی متعددی دارد. ازاین رو، این ماده طبیعی می تواند برترین انتخاب به عنوان سوغات باشد. استان لرستان به علت داشتن طبیعت بکر، مراتع و جنگل های انبوه، برترین منطقه برای پروش زنبور و فراوری عسل است. عسل این منطقه بسیار باکیفیت است. این استان در حال حاضر رتبه هفتم کشور را در فراوری عسل و رتبه نخست کشور را در مرغوبیت آن دارد. در شرایط مساعد فراوری عسل این استان از مرز 1600 تن می گذرد.

روغن حیوانی

شهرستان دلفان استان لرستان از دیرباز به داشتن روغن حیوانی مرغوب و معطر شناخته شده است و مسافران در سفر به این منطقه حتما این فرآورده دامی را به عنوان سوغات سفر تهیه می نمایند.

وجود مراتع، چمنزارها، کوه های انباشته از پوشش جنگلی و گونه های گیاهی معطر باعث شده که روغن حیوانی فراوری شده به وسیله عشایر و دامدارن این خطه بسیار مرغوب باشد. زنان سختکوش عشایر پس از جمع آوری شیر دام، از آن ماست تهیه می نمایند. سپس ماست آماده شده را درون مشک می ریزند و با افزودن مقداری آب و نمک از آن دوغ و کره می گیرند. با آب کردن و جوشاندن این کره، روغنی خالص با عطری خاص به دست می آید که همان روغن حیوانی است.

روغن حیوانی که در زبان لکی به نام روغن دان معروف است و از شیر گاو و گوسفند فراوری شده و به رنگ های زرد و سفید فراوری می گردد.

کاک

کاک نام نوعی شیرینی است که در استان های مختلفی از جمله لرستان تهیه می گردد. این شیرینی لذیذ در لرستان نیز با آرد، روغن حیوانی و زعفران تهیه و تزیین می گردد و به علت کیفیت بالا و طعم دلپذیر و عدم استفاده از مواد افزودنی مضر و نگهدارنده، یکی از برترین سوغاتی های این استان است.

شیرینی آردی

شیرینی آردی خرم آباد، شیرینی سنتی این شهر است و طعم بسیار دلنشینی دارد. این شیرینی به علت ماندگاری بالا گزینه مناسبی برای سوغاتی است. مواد اصلی تهیه آن شکر، آرد و روغن است. با افزودن طعم دهنده های مختلف انواع دیگری از این شیرینی تهیه می گردد که عبارت است از شیرینی آردی گردوئی، شیرینی آردی نخودی و شیرینی آردی نارگیلی.

نان ساجی

نان ساجی نوعی نان پهن و نازک است که روی یک صفحه فلزی دایره به نام ساج پخته می گردد. این نان که از سوغات ایران به شمار می آید، انواع مختلفی از جمله نان تیری، نان تپ تپی، ته کِلِه ایی و فه تیره دارد. علاوه بر استان لرستان در استان های کردستان، کرمانشاه، خوزستان و فارس نیز این نان محلی تهیه می گردد.

کلوچه بروجردی

کلوچه بروجردی معروف به کلوچه قندی، یک شیرینی بسیار خوشمزه است که با آرد گندم، رنگ های طبیعی، مغز بادام و روغن حیوانی تهیه می گردد. کلوچه قندی بروجرد کیفیت بالایی دارد و یکی از برترین سوغاتی های خوراکی بروجرد است. در ایام نوروز در بسیاری از خانه های اهالی این منطقه با این شیرینی از مهمانان پذیرایی می گردد.

سمنوی بروجرد

سمنو از جوانه گندم تهیه می گردد و یکی از عناصر اصلی سفره هفت سین نوروز ایرانی ها است. بروجردی ها در تهیه سمنو بسیار ماهر هستند و سمنوی فراوریی این شهر از کیفیت بالا و طعم و رنگ مطبوعی برخوردار است. معمولا با آغاز اسفند بسیاری از خانواده ها اقدام به رویاندن جوانه های گندم می نمایند و سپس در یکی دو هفته آخر سال سمنو می پزند. تهیه سمنو و فروش آن، یکی از مشاغل رایج در بروجرد در هفته های آخر سال است.

انواع حلوا

انواع و اقسام حلوا در شهرهای مختلف این استان تهیه می شوند و به عنوان سوغات به فروش می رسند. در تهیه این حلواها از مواد گوناگونی از جمله شیره انگور استفاده می گردد. فروشگاه ها و کارگاه های ارده پزی متعددی در بروجرد وجود دارند که انواع حلوا و ارده از جمله ارده شیره، حلوا شکری، حلوا ارده، حلوا مغزی و... را عرضه می نمایند.

پرسش های متداول

برترین سوغات ایلام چیست؟

سوغات خوراکی از قبیل بژی برساق، کله کنجی، حلوای بگل، شله کینه، نان ساجی، نان پیگ، نان گرده، ترخینه، برنج عنبربو، بنه، روغن حیوانی و عسل کوهی و صنایع دستی شامل گلیم برجسته، چیغ بافی و گیوه

برترین سوغات لرستان چیست؟

صنایع دستی لرستان شامل ورشوسازی، جاجیم، نمد، حصیر و گیوه و محصولات خوراکی از قبیل عسل، روغن حیوانی، کاک، شیرینی آردی، نان ساجی، کلوچه بروجردی، سمنوی بروجرد، انواع حلوا جزو برترین سوغات لرستان به شمار می رود.