تأکید نهادهای مالی جهانی بر نقش مناطق آزاد به عنوان پیشران توسعه صادرات صنعتی و همکاری های منطقه ای - مجله روگذر

به گزارش خبرگزاری خبرنگاران به نقل از مدیریت روابط عمومی و امور بین الملل سازمان منطقه آزاد انزلی، دکتر میترا راه نجات، عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی بابیان اینکه همایش بین المللی اتحادیه اوراسیا در منطقه آزاد انزلی فرصتی برای بیان روینمودها و چالش ها، فرصت ها، پیشنهادات جهت افزایش سرعت تصمیم گیری و یافتن راهکار برای مسائل است، گفت: برگزاری این همایش طرف تجلی همت،اراده و توجه مسئولین تصمیم گیرنده سازمان منطقه آزاد انزلی و دبیرخانه شورایعالی مناطق آزاد در باب یک موضوع و محملی برای ارائه یافته های علمی- پژوهشی محققان و متخصصان با دارا بودن پشتوانه ساعت ها مطالعه و تحقیق می باشد در نتیجه برگزاری همایشی در سطح بین المللی در مورد آنالیز نحوه همکاری کشورمان با اتحادیه اقتصادی اوراسیا فرصت خوبی برای سرعت بخشید به فرایند تصمیم گیری درست و کارشناسی مدیران را فرآهم می نماید.

وی با اشاره به اینکه اتحادیه اقتصادی اوراسیا سازمان اقتصادی منطقه ای است که ایران براساس توافق نامه تجارت ترجیحی سه ساله، در صدد عضویت دائم آن می باشد، اضافه نمود:مهم ترین و قدیمی ترین سازمان اقتصادی منطقه ای که ایران موسس و عضو آن است، سازمان همکاری اقتصادی (اکو) بوده که متاسفانه نتایج عملکرد این سازمان مطلوب نبوده و امیدواریم که ایران در سازمان تازه تأسیس اتحادیه اقتصادی اوراسیا بهره کافی و وافی در جهت منافع اقتصاد ملی خود به دست آورد.

عضو هیأت علمی دانشگاه علامه به بیان تاریخچه نهادهای منطقه ای پرداخت و با اشاره به اینکه بعد از جنگ دنیای دوم بیشتر بازیگران دولتی و غیردولتی در عرصه اقتصاد به فرایند دنیای شدن توجه زیادی داشتند؛ اما تحولاتی مانند فروپاشی شوروی و سرانجام نظام دوقطبی، بستر مناسب برای توجه به سیستم های متفاوت و مهم منطقه ای را فراهم آورد، افزود: دولت ها برای تقویت چانه زنی سیاسی و رقابت پذیری اقتصادهای ملی خود در فرآیندهای دنیای شدن، به گروه بندی های منطقه ای پناه آوردند که شکل گیری اتحادیه اروپا، بازار مشترک آمریکای جنوبی و یا سازمان همکاری های اقتصادی آسیا و اقیانوسیه در دهه 80 را باید به عنوان نمونه هایی از فرایند منطقه گرایی اقتصادی که در دهه های بعدی گسترش یافتند اشاره کرد.

عضو کمیته علمی همایش بین المللی اتحادیه اقتصادی اوراسیا و نقش ژئوپلیتیک مناطق آزاد در توسعه روابط منطقه ای،منطقه گرایی اقتصادی را متبلور در سازمان های منطقه ای عنوان نمود که فرصت خوبی برای هر کدام از اعضای سازمان جهت افزایش بهره وری سرمایه و در نتیجه توسعه و رفاه بیشتر پدید می آورد، و اضافه نمود:در حقیقت در این دوران شاهد موج چهارم منطقه گرایی هستیم که بر مبنای ترتیبات تجارت ترجیحی تعریف می گردد. موافقت نامه های تجارت ترجیحی می توانند میان دو یا چند کشور منعقد شوند که بر اساس آن تعرفه های تجاری کاهش پیدا می نماید

وی با بیان اینکه پس از بحران اقتصادی 2008، موج پنجم منطقه گرایی اقتصادی شکل گرفته که در چارچوب آن نزدیکی جغرافیایی اعضای گروه یا سازمان همکاری اقتصادی منطقه ای، مسئله اصلی و محوری نمی باشد، بلکه تنها بر تنظیمات تجارت ترجیحی متمرکز شده است، گفت:رنقش مناطق آزاد در رشد و توسعه کشورها به حدی است که سازمان توسعه صنعتی ملل متحد (یونیدو) این مناطق را به عنوان محرکه ای در جهت تشویق صادرات صنعتی تلقی نموده و انکتاد، سازمان تجارت دنیای و بانک دنیای نیز به شدت بر اهمیت این مناطق تاکید دارند.در واقع کسب درآمد ارزی،ایجاد اشتغال،انتقال فناوری،جذب سرمایه خارجی، رشد و توسعه منطقه ای از اهداف تاسیس مناطق آزاد می باشند که مناطق آزاد ایران، با توجه به موقعیت ژئوپلیتیکی و استراتژیکی به همراه ویژگی های خاص استراتژیکی ایران در منطقه و دنیا باعث شده که یک از مناطق و نیز کل مناطق آزاد کشورمان از ظرفیت تجاری بسیار بالایی برخوردا بوده و حوزه وسیعی از جغرافیای منطقه ای ایران را پوشش دهند.

عضو هیأت علمی دانشگاه علامه با اشاره به اینکه تا پیش از تحریم های آمریکا و به تبع آن افزایش قیمت دلار، در مناطق آزاد شاهد افزایش واردات بر صادرات بودیم،اما با افزایش قیمت دلار و نیز قوانین سختگیرانه ای که تدارک دیده شد، امروز این مناطق بیشتر بر صادرات کالای ایرانی متمرکز شده اند، افزود: این مسئله باعث شده که کارکرد و نقش مناطق آزاد اقتصادی در بستر اقتصاد ایران بهبود یابد.

راه نجات به تجزیه و تحلیل مراودات ایران با اتحادیه اقتصادی اوراسیا پرداخت و گفت: عملکرد اقتصادی ایران در فاصله اجرایی شدن توافق نامه تا 30خرداد ماه سال99، گویای این مطلب است که صادرات ایران به اوراسیا در اقلام ترجیحی 63 درصد رشد داشته و در اقلام مشمول تخفیف 79درصد رشد نموده؛همچنین واردات ایران از اوراسیا در اقلام ترجیحی 15درصد در کل فهرست کاهش داشته و در اقلام مشمول تخفیف نیز 39درصد کاهش یافته است.

وی با بیان اینکه آمار فوق بیانگر مزایای اقتصادی قابل توجه اجرای توافق نامه برای ایران بوده و می تواند باعث رشد اقتصاد غیرنفتی ایران گردد، افزود: این مسئله زمانی اهمیت پیدا می نماید که به پدیده تحریم های آمریکا و تاثیرش بر بخش انرژی و درآمد حاصل از آن توجه داشته باشیم. بر اساس داده های گمرک ایران، رقم معاملات غیرنفتی با اتحادیه اقتصادی اوراسیا،به ویژه محصولات خوراکی- زراعی در سال اقتصادی 2018-2019 به میزان 34درصد رشد یافت.

عضو کمیته علمی همایش بین المللی اتحادیه اقتصادی اوراسیا اضافه نمود: در حقیقت افزایش صادرات به جای واردات از اهداف کلیدی ایران جهت کاهش فشار بر ذخایر ارزی نفتی در پیوستن به این توافق نامه بوده و تاکید بر صادرات صنعتی، علمی و فناوری پرارزش می تواند به ایران فزونی نسبی در داخل اتحادیه عطا نماید، به گونه ای که بعد از روسیه در صندلی دوم قرار گرفته و باید توجه داشت که فزونی ایران در خدمات، سرمایه گذاری ها و جریان سرمایه مشهود است که در توافق نامه به آن توجه لازم نشده است.

وی با بیان اینکه ایران دارای سه مزیت نسبی و رقابتی عظیم، نفت و گاز، ترانزیت در اتصال شش کریدور بین المللی و پنج کریدور منطقه ای و مزیت گردشگری در سطح دنیای است، افزود: کریدورهای بین المللی را می توان مشتمل بر شمال- جنوب، جاده ابریشم یا غرب-شرق، تراسیکا، آلتید، تار؛ برشمرد و کریدورهای منطقه ای را شامل محور شرق،موافقت نامه چهارجانبه عشق آباد (ازبکستان، ترکمنستان، ایران، عمان)،کریدورهای حمل و نقلی سازمان همکاری های اقتصادی اکو،کریدور ITI(استانبول، تهران، اسلام آباد)،کریدور KTAI(قرقیزستان، تاجیکستان، افغانستان، ایران) اظهار داشت.

عضو انجمن ژئوپلتیک ایران با اشاره به اینکه مهم ترین کریدور بین المللی که سبب تقویت نقش و عامل رشد اقتصادی ایران خواهد بود، کریدور شمال-جنوب است، اضافه نمود: ایران با داشتن 15همسایه و به واسطه موقعیت خاص استراتژیکی و ژئوپلتیکی، ژئواکونومیکی می تواند براساس کریدورهای مختلف حمل و نقل اعم ریلی، جاده ای و هوایی با توجه به بازارهای هدف در کشورهای همسایه، به محیط کسب و کار داخلی خود رونق بدهد. این امر سبب ساز رشد و توسعه اقتصادی نیز می باشد.افزایش پیوندهای منطقه ایی قدرت چانه زنی ایران را نیز در منطقه افزایش خواهد داد.

راه نجات افزود: در کریدور شمال- جنوب، روسیه حداقل با 9کشور، دارای حجم مبادلات حدود 68میلیارد دلاری است، موضوعی که عامل دیگری در افزایش اهمیت کریدور شمال- جنوب در ایران محسوب می گردد. در واقع به واسطه کریدور شمال- جنوب، ایران تبدیل به یک حلقه واسط بین روسیه و 9کشور دیگر خواهد بود و کاهش هزینه فراوری و قیمت تمام شده محصولات ازجمله امتیازات اصلی و مهم است که حضور سرمایه گذاران به دنبال پیوستن ایران به اتحادیه اقتصادی اوراسیا به همراه خواهد آورد.

وی با بیان اینکه ظرفیت بالقوه ایران در عرصه ترانزیت حداقل 511میلیون تن کالا است که اگر برای هر تن فقط در عرصه ترانزیت 211دلار سود در نظر گرفته گردد، درآمد سالانه ایران از محل این عایدی حدود 21میلیارد دلار به صورت مستقیم ارزیابی می گردد، گفت:توجه و برنامه ریزی در سال های اخیر برای اهمیت لجستیکی و حمل و نقل در ایران باعث شده میزان ترانزیت از خاک ایران به 52میلیون تن و درآمد حاصل از آن به 2.5میلیارد دلار برسد. ولی این مسئله با صندلی خاص ژئوپلیتیکی و ژئواکونومیکی ایران قرابت ندارد. حضور کم رنگ ایران در ترتیبات تجاری منطقه ای در کنار نواقص متعدد زیرساخت های ریلی و جاده ای باعث شده کشورهای منطقه همچون ترکیه و امارات سهم بسیار بیشتری را به خود اختصاص دهند. این موضوع نیازمند همکاری و تعامل بیشتر وزارتخانه های مربوطه در چارچوب دیپلماسی اقتصادی دارد.